Tarihçe

Maliye Bakanlığı tarihçesi incelendiğinde Malmüdürlüklerinin bugünkü bazı görevlerinin yanısıra birçok görevleri de yürüttüğü görülmektedir.

İlçe bazında Devletin gelir ve giderlerine ait kayıtlarının tutulması, gelirlerinin tahsili, giderlerinin ödenmesi, her devlet idaresi tarafından mutlaka kayıt altına alınmış gelir ve giderlerin belli kural ve sistemlere göre yapılması ve kayıtlarının tutulması yetkilerin dağıtılması devlet  idaresinde önemli bir yer tutmuştur.

Sultan Mahmut dönemine kadar “Birinci Sınıf Muhasip” veya “Defterdar” olarak adlandırılan kişilerce yürütülen maliye işleri, 1837 yılından itibaren Maliye Nazırı tarafından yürütülmeye başlanmıştır.

Maliye Nazırı tarafından yürütülen teşkilat, çeşitli değişikliklere uğrayarak 1879 yılının sonuna kadar devam etmiştir. 1876 tarihli Kanuni Esasi’nin 40 ncı maddesi gereğince Maliye Nezaretinin Teşkilatı ile Vazifeleri Hakkında Nizamnamesi doğrultusunda Maliye Nezareti, 1880 yılında yeniden teşkilatlanmıştır. Bu teşkilatın taşra örgütünde ilk defa Kaza Malmüdürlük ve Sandık Emanetleri adıyla maliye ilçe birimleri zikredilmiştir. Bu teşkilatlanma ile taşra yönetimi, gelirlerin tahsili, giderlerin yapılması, hesapların tutulması daha ayrıntılı olarak tespit edilmiştir.

Cumhuriyet sonrası çıkarılan 18 MAYIS 1929 tarih ve 1452 sayılı Kanunun ikinci maddesinde yer alan “Devlet devairi teşkilatına ait yeni kanun yapılıncaya kadar bu cetvel teşkilat kanununu hükmündedir” ifadesi gereğince Maliye Vekaleti, merkez memurları ve vilayet memurları olarak iki ana bölüme ayrılmış ve taşra örgütü aşağıdaki şekilde teşkilatlanmıştır.

MALİYE VEKALETİ – Vilayet Memurları

1-     Defterdarlar

2-     Muhasebe Müdürleri

3-     Merkez Malmüdürleri

4-     Kaza Malmüdürleri

5-     Tahsil Heyeti

6-     Varidat Müdürleri

7-     Tuz İnhisar İdareleri

8-     İstanbul Av Vergileri Müdürlüğü

9-     Vilayet Av Vergileri Memurlukları

10- Pul Tetkik Memurları

Daha sonra çıkarılan, 29.5.1936 tarih ve 2996 sayılı, Maliye Vekaleti Teşkilat ve Vazifelerine Dair Kanun ile örgüt yapısı değiştirilmiş, merkez ve taşra teşkilatının görevleri açık bir şekilde belirtilmiştir.

2996 sayılı Kanunla kurulan Maliye Vekaletinin adı, 29.5.1946 tarih ve 4910 sayılı Kanunla “Maliye Bakanlığı” olarak değiştirilmiş, teşkilat yapısı ise 10.8.1942 tarih ve 4286 sayılı  Kanun ile 29.5.1946 tarih ve 4910 sayılı Kanunla değiştirilmiş ve 13.12.1983 tarih ve 178 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile yapılan düzenlemeye kadar değişikliğe uğramamıştır.

Bu kararnameye göre; Malmüdürlüğü, vezne ve muhasebe servisleri ile gereken yerlerde vergi tahakkuk ve tahsilat , milli emlak ve hazine avukatlığı(muhakemat) servislerinden oluşur.

Halen yürürlükte olan 178 sayılı K.H.K. ye göre Maliye Bakanlığı ilçe teşkilatının en üst birimi “Malmüdürlükleri” dir. Ayrıca bu kararnameye göre iş ve nüfus yoğunluğu fazla olan ilçelere bağımsız vergi daireleri kurulmuştur. (Kural olarak ilçe malmüdürlükleri Maliye Bakanlığının bütün iş ve işlemlerini üstlenmekle birlikte bu kuralın istisnası olarak, iş ve nüfus yoğunluğu fazla olan ve ihtisas gerektiren vergicilik işlemlerine yönelik bazı ilçelerde bağımsız vergi daireleri kurularak Malmüdürlüğü teşkilatından ayrılmışlardır.)